Ο ΛΑΓΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΜΑΘΕ ΝΑ ΠΕΤΑΕΙ - Στιγμές έμπνευσης

της Δέσποινας Πατεράκη

Αν καθίσατε αναπαυτικά και ετοιμάζεστε να διαβάσετε μύθους ή παραμύθια,λυπάμαι,αλλά ο τίτλος είναι παραπλανητικός.Αν όμως βλέπατε στην κορυφή της σελίδας το βαρύγδουπο «εκπαιδευτικό πρόβλημα» θα το προσπερνούσατε αδιάφορα.

Κι αυτό γιατί τον τελευταίο καιρό όλα τα Μέσα Ενημέρωσης έχουν προβάλει συζητήσεις επί συζητήσεων για το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η παιδεία,αναλύσεις επί αναλύσεων για το πώς θα ξεπεραστεί αυτό,απ’τις οποίες,άλλες παρουσιάζονται σύμφωνες με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές,άλλες συνάδουν με το κυβερνητικό πρόγραμμα της μιας ή της άλλης παράταξης,κατά κανόνα όμως είναι όλες ατελέσφορες στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα.



Επειδή αυτός ο στείρος επιστημονισμός είναι άγονος,αφού η παιδεία δεν εξαρτάται ούτε από πολιτικές σκοπιμότητες,ούτε από συνδικαλιστικές επιδιώξεις,ας τον αφήσουμε στην άκρη κι ας κοιτάξουμε το θέμα μέσα απ’τα μάτια των παιδιών που περιμένουν αυτό τον καιρό τ’αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων.
Όσοι από εσάς έχετε στο περιβάλλον σας κάποιον υποψήφιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση ξέρετε το άγχος,την αγωνία και την πίεση που υφίσταται,όχι μόνο για να γράψει καλά στις εξετάσεις αλλα και για να συμπληρώσει κατάλληλα το μηχανογραφικό του δελτίο,ώστε από Σεπτέμβρη να βρεθεί σε μια σχολή με ευοίωνες προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης.Όσο πιο σίγουρη είναι η δουλειά στην οποία θα απασχοληθεί άλλο τόσο σίγουρο είναι και το εισόδημα που θα εισπράττει.Κατευθύνουμε,λοιπόν,τα παιδιά μας στα «σίγουρα λεφτά» αδιαφορώντας για τις ικανότητες,τις κλίσεις και τα προσόντα τους.Με άλλα λόγια,τα αναγκάζουμε να θυσιάσουν την προσωπικότητά τους στο βωμό του χρήματος.Έτσι κι αλλιώς στην Ελλάδα δεν είσαι μόνο ό,τι δηλώσεις,είσαι και ό,τι έχεις.Το σπίτι,τα έπιπλα,το αυτοκίνιτο,το κινητό έχουν αναδειχθεί σε ιδανικά που αντικατέστησαν την ανθρωπιά,το φιλότιμο,τη λεβεντιά και την τιμιότητα.
Αμπελοφιλοσοφίες,θα πείτε.Κι ίσως να μην έχετε άδικο.Ίσως τα πράγματα να μην είναι ακριβώς έτσι.Εξάλλου,μπορεί το χρήμα να μη φέρνει την ευτυχία πεσκέσι όταν έρχεται,όταν όμως φεύγει την παίρνει μαζί του.Και,εκτός αυτού,για ποια προσωπικότητα μιλάμε;Το παιδί έχει απολέσει την προσωπικότητά του πολύ πριν κληθεί να συμπληρώσει το μηχανογραφικό.Γιατί το σχολείο --θα’πρεπε αλλά— δεν ενδιαφέρεται για τέτοιες λεπτομέρειες,Ο χαρακτήρας της εκπαίδευσης,και στις τρεις βαθμίδες,είναι δασκαλοκεντρικός και αγνοεί το μαθητή που αντιδρά στην αυθεντία του δασκάλου,αμφισβητεί την εγκυρότητα της γνώσης που περιέχεται στο σχολικό εγχειρίδιο και αναζητά την αναγκαιότητα ή μη των επιστημονικών κλάδων που θα μελετήσει.
Υπάρχει μια αλληγορική ιστορία που δείχνει πολύ παραστατικά το σοβαρότερο λάθος του εκπαιδευτικού συστήματος:Ένας λαγός,ένας σκίουρος,μια πάπια,ένα πουλί και διάφορα άλλα ζώα αποφάσισαν ν’ ανοίξουν σχολείο.Κάθισαν λοιπόν όλοι μαζί να οργανώσουν το πρόγραμμα.Ο λαγός επέμενε ότι στο πρόγραμμα έπρεπε να συμπεριληφθεί το τρέξιμο.Το πουλί επέμενε για το πέταγμα.Το ψάρι επέμενε για το κολύμπι.Ο σκίουρος επέμενε για το κάθετο σκαρφάλωμα στα δέντρα.Κι όλα τα άλλα ζώα ήθελαν να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα η ειδικότητά τους,κι έτσι έβαλαν τα πάντα.Και μετά έκαναν το ανεπανόρθωτο σφάλμα να επιμείνουν να παρακολουθήσουν όλα τα ζώα όλα τα μαθήματα.
Ο λαγός έτρεχε υπέροχα,κανείς δεν έτρεχε πιο γρήγορα απ’ το λαγό.Οι άλλοι όμως επέμειναν ότι ήταν απαραίτητο για τη διανοητική του ανάπτυξη να μάθει να πετάει.Ανέβασαν λοιπόν το λαγό σ’ ένα κλαδί και του είπαν «Πέτα,λαγέ!».Το κακόμοιρο το ζωάκι πήδησε κι έσπασε το πόδι του και το κεφάλι του.Έπαθε ζημιά ο εγκέφαλος του και μετά ούτε να τρέξει καλά καλά δε μπορούσε.Έτσι,αντί για Α στο τρέξιμο,πήρε Γ.Πήρε κι ένα Δ στο πέταγμα για την καλή του προσπάθεια,κι όλοι στην επιτροπή του προγράμματος ήταν ευχαριστημένοι.
Το ίδιο έγινε και με το πουλί--πέταγε σαν τον άνεμο εδώ κι εκεί,έκανε τούμπες και κόλπα κι έπαιρνε Α στο πέταγμα.Οι άλλοι όμως επέμεναν ότι έπρεπε να μάθει να σκάβει τρύπες στο έδαφος σαν τυφλοπόντικας.Βέβαια,το πουλί έσπασε τελικά τα φτερά του και το ράμφος του και δε μπορούσε πια ούτε να πετάει.Όλοι όμως ευχαριστήθηκαν και του έβαλαν ένα Γ στο πέταγμα,και ούτω καθεξής.Και ξέρετε ποιος ήταν ο αριστούχος αυτού του σχολείου;Ένα διανοητικά καθυστερημένο χέλι,γιατί μπορούσε να κάνει τα πάντα,σχεδόν, αρκετά καλά.Η σοφή κουκουβάγια αποσύρθηκε και τώρα ψηφίζει «όχι» σε όλα τα ψηφίσματα που έχουν να κάνουν με τα κονδύλια της παιδείας.
Αυτό γίνεται και στα ελληνικά σχολεία.Τα παιδιά λένε: «Δε θέλω να μάθω κάθετο σκαρφάλωμα.Μπορώ να πετάξω στην κορφή του δέντρου χωρίς να χρειάζεται να σκαρφαλώσω»και γονείς και δάσκαλοι απαντούν: «Δεν έχει σημασία,είναι καλή πνευματική άσκηση».
Όλοι ξέρουμε πως αυτός ο τρόπος είναι λανθασμένος.Αρκεί μια ματιά στη λίστα των αποτυχημένων μαθητών για να διαλυθούν κι οι τελευταίες αμφιβολίες ότι η εκπαίδευση δεν ανταποκρίνεται στους στόχους της. Ο Τόμας Έντισον,ο Άλμπερτ Αϊνστάιν,ο Τζον Κέννεντυ είναι ανάμεσα σ’αυτούς που απέτυχαν να ολοκληρώσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση.Κι αυτό δεν είναι μια παρηγοριά για τους γονείς όσων μαθητών παρουσιάζουν ανάλογα δείγματα,αλλά αποτέλεσμα της νοοτροπίας που ταυτίζει την παιδεία με την παροχή γνώσεων.Μπορεί να είσαι ιδιοφυϊα,μπορεί να είσαι ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του κόσμου,αλλά δε θα καταφέρεις να μπεις στο πανεπιστήμιο αν δεν περάσεις την τριγωνομετρία.Που θα την κάνεις αργότερα τι;Δε μπορείς να πάρεις απολυτήριο λυκείου αν δεν περάσεις σ’αυτό και σ’εκείνο το μάθημα.Το να πάρεις βέβαια το απολυτήριο,μπορεί να σημαίνει ότι εξετάστηκες μ’ επιτυχία στην βιολογία και τη φυσική,δε συνεπάγεται όμως ότι γνωρίζεις τους νομούς της χώρας,ούτε ότι μπορείς να τους προσδιορίσεις γεωγραφικά,πολύ δε περισσότερο ότι έχεις μάθει τη στοιχειώδη ελληνική ιστορία.
Αυτές τις αντιφάσεις καλείται να ξεπεράσει το εκπαιδευτικό σύστημα.Αυτή όμως είναι μια επίπονη διαδικασία που για να γίνει χρειάζεται συνεργασία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων --μεταξύ τους και με το υπουργείο παιδείας-- με βασική αρχή ότι πιο σημαντικό απ’το να βρεθεί η καλύτερη λύση είναι να βρεθεί μια λύση που θα είναι βιώσιμη.

Δημοσιεύτηκε στην "ΗΧΩ ΤΗΣ ΒΙΑΝΝΟΥ"