Όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά - Στιγμές έμπνευσης

(ο τίτλος είναι δικός μου, ευχαριστώ, το κείμενο είναι του Μ.Πιτσιλίδη pitsilidis@gmail.com από το popular medicine που διανέμεται δωρεάν με την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ του Σαββάτου)

Οι προσπάθειες να σβήσει η Ελλάδα το τσιγάρο μετρούν ήδη περίπου ένα μήνα ζωής. Καθώς η αναστάτωση και ο φανα­τισμός των πρώτων ημερών καταλαγιά­ζουν, ορισμένες όψεις του νόμου καθί­στανται άκρως ενοχλητικές. Στα μικρά κα­ταστήματα καπνιζόντων επικολλάται ει­δικό σήμα-στίγμα. Κάτι τέτοιο δεν έχει προβλεφθεί για τις αίθουσες μη καπνιζό­ντων. 

Η ουδέτερη λύση «αίθουσα καπνι­ζόντων» και «αίθουσα μη καπνιζόντων» δεν επελέγη. Επομένως, ο επίσημος στιγ­ματισμός του καπνιστή είναι πλέον γεγο­νός. Εκτός από τη σήμανση-στίγμα, υφί­σταται επίσης ένας τετραψήφιος τηλε­φωνικός αριθμός, στον οποίο ο πολίτης μπορεί να καταγγείλει καπνίζοντες που τον ενοχλούν. Γιατί θα έπρεπε να υπάρ­χει ειδική δυνατότητα τηλεφωνικής κα­ταγγελίας; 

Τόσο σοβαρό κρίνεται το «αδί­κημα»; Καταγγέλλει κανείς σε ειδικό τηλεφωνικό αριθμό π.χ. την εμφάνιση ενός μεθυσμένου ή την επικίνδυνη οδήγηση μιας μοτοσικλέτας; ΅

Η αντικαπνισματική εκστρατεία έχει ως θεωρητική και νομιμοποιητική βάση τις υποτιθέμενες συνέπειες του παθητικού καπνίσματος, το οποίο -ειρήσθω εν παρόδω- αποτελεί ελληνική εφεύρεση. Έχουν τόσο πολλά ειπωθεί σχετικά με τη βλαπτικότητα του παθητικού καπνίσματος, ώστε να βρισκόμαστε ένα μικρό μόνο βήμα πριν από την κοινωνική εκτροπή; κανένα δικαστήριο δεν θα μπορέσει να απορρίψει αίτημα για άμεση έκδοση διαζυγίου αν ο ένας εκ των δύο συζύγων κατηγορήσει τον άλλο ως μανιώδη καπνιστή, ο οποίος θέτει, όπως οι «ειδικοί» διατυμπανίζουν, σε κίνδυνο την υγεία του καπνίζοντας συνεχώς στο σπίτι:

Βέβαια, ενώ το τσιγάρο διώκεται από παντού, το οινόπνευμα έχει κατακλύσει όλες τις εκδηλώσεις της ζωής και συνεχώς πατρονάρεται από την τηλεόραση. Η διαφήμιση είναι ελεύθερη, κι ας αφορά κυρίως τα σκληρά ποτά υψηλής περιεκτικότητας σε οινόπνευμα. Και όχι μόνο. Σχεδόν σε όλες τις τηλεοπτικές σειρές ελληνικής παραγωγής, οι πάντες πίνουν ασταμάτητα. Το οινόπνευμα αποτελεί μέσον ενίσχυσης των ευχάριστων στιγμών αλλά και μέσον ανακούφισης από δυσάρεστες ή στρεσογόνες καταστάσεις.

 Είτε βάφτιση είτε κηδεία, θέλει το ουίσκι της. Οι εταιρείες ποτών έχουν υποχρεωθεί στις διαφημίσεις τους να περιλαμβάνουν την προειδοποί­ηση «απολαύστε υπεύθυνα». Πέραν του ότι η προειδοποίηση είναι αρκούντως ασα­φής όσον αφορά τους κινδύνους από το ποτό (συγκρίνετε, παρακαλώ, με τις λε­πτομερείς περιγραφές πάνω στα πακέτα των τσιγάρων), περιλαμβάνει και τη λέξη «απόλαυση». Ετσι, η πολιτεία τονίζει, κλεί­νοντας πονηρά το μάτι, ότι στη χρήση οι­νοπνεύματος προεξάρχει η απόλαυση. Τότε, γιατί να μη γράφουν στα πακέτα των τσιγάρων «επικίνδυνη απόλαυση» που θα ήταν, άλλωστε, πολύ πιο κοντά στην πραγ­ματικότητα από τις σημερινές τρομολάγνες δήθεν προειδοποιήσεις; Η ηγεσία του υπουργείου Υγείας δήλω­σε, απαντώντας σε σχετικό δημοσιογρα­φικό ερώτημα, ότι το οινόπνευμα δεν εντάσσεται σε παρόμοιες του καπνού απαγορεύσεις, γιατί αυτός που πίνει βλάπτει τον εαυτό του, ενώ αυτός που καπνί­ζει βλάπτει και τους γύρω του. Καινοφα­νής άποψη, αφού παραβλέπει το γεγο­νός ότι η κατανάλωση οινοπνεύματος ευ­θύνεται για εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες σε τροχαία δυστυχήματα (πε­ρισσότερους από τους 700 που αποδί­δονται στο παθητικό κάπνισμα), ενώ πα­ράλληλα ευθύνεται, μεταξύ πολλών άλ­λων, και για την ενδοοικογενειακή βία. Και ενώ το κάπνισμα έχει πλέον ποινικοποιηθεί, η κατανάλωση οινοπνεύματος προ­βάλλεται, δυστυχώς, ακόμη και στις εορ­ταστικές εκδηλώσεις στην Προεδρία της Δημοκρατίας.

Κανείς δεν αμφιβάλλει για τις δυσμενείς συνέπειες του καπνίσματος στον καπνι­στή, αν και ο ίδιος και μόνο είναι υπεύθυ­νος να σταθμίσει τα συν και τα πλην και να αποφασίσει. Από εκεί και πέρα, το ζήτη­μα θα πρέπει να περιορίζεται στην ύπαρ­ξη ικανοποιητικού εξαερισμού και τίποτα περισσότερο. Ο καλός εξαερισμός απο­μακρύνει σχεδόν το 95% του καπνού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σήμερα το συντρι­πτικά μεγαλύτερο ποσοστό έκθεσης σε παθητικό κάπνισμα παρατηρείται στα σπί­τια και τα αυτοκίνητα, μεταξύ συζύγων, συγγενών και φίλων. Όπως είναι φυσικό, οι συνθήκες αυτές δεν επηρεάζονται από νομικές ρυθμίσεις. Σωστό είναι, ωστόσο, να λαμβάνονται μέτρα απαγόρευσης του καπνίσματος σε χώρους υποχρεωτικής και πολύωρης παραμονής όπως π.χ. οι χώροι εργασίας, τα μέσα μεταφοράς, οι κινηματογράφοι, τα θέατρα, τα νοσοκομεία κ.ο.κ. Αυτό άλλωστε συνέβαινε σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό, κοινή συναινέσει κα­πνιστών και μη, και αυτό επιβάλλεται να συμβαίνει για λόγους αι­σθητικής και ασφάλειας (π.χ. από πυρκαγιά σε κινηματογράφο) χωρίς επίκληση λόγων υγείας και των θεωριών περί παθητικού καπνίσματος που μας έχουν εισαγάγει σε έναν επιστημονικό με­σαίωνα.

Πράγματι, σήμερα το πογκρόμ εναντίον του καπνίσμα­τος και των καπνιστών έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις, ώστε να εί­ναι αδύνατη η διατύπωση αντίθετης άποψης προς την κρατούσα των θεολόγων - αστυνόμων της Ιατρικής, σε ό,τι αφορά τις συνέ­πειες του καπνίσματος. Εργασίες που υποστηρίζουν ότι δεν βλά­πτει, τουλάχιστον με μετρήσιμο τρόπο, το υποτιθέμενο παθητικό κάπνισμα, είτε δεν αναλαμβάνονται είτε δεν δημοσιεύονται. Η έρευνα για βελτίωση των τσιγάρων έχει επίσης σταματήσει, ενώ δεν εισάγεται κάποια δέσμευση των εταιρειών καπνού π.χ. να πα­ραγάγουν τσιγάρα με 30% λιγότερη πίσσα. Και τι κάνουν οι εταιρείες των τσιγάρων; Πώς αντιδρούν; Οι κα­πνοβιομηχανίες μόλις και μετά βίας συγκρατούνται και δεν εκ­φράζουν δημοσίως τις θερμές τους ευχαριστίες στους υπευθύ­νους των αντικαπνισματικών εκστρατειών.

Η μεγάλη πλειονότη­τα των καπνιστών κόβει το τσιγάρο έπειτα από 2 - 4 δεκαετίες κα­πνίσματος. Επομένως, αφού υπήρξαν πελάτες για πολύ μεγάλο διάστημα. Ταυτόχρονα, όλοι αυτοί είναι γονείς που αποδεικνύουν στα παιδιά τους ότι τελικά το τσιγάρο κόβεται. Στα αυτιά των εφή­βων τα μελλοντικά προβλήματα υγείας από το τσιγάρο φαντά­ζουν τόσο μακρινά, ώστε να μην αξίζει τον κόπο να ασχολούνται με αυτά. Ετσι, η καπνοβιομηχανία χάνει τους μεγάλους σε ηλικία και επισφαλούς υγείας πελάτες, αλλά κάνει θραύση στους εφή­βους, οι οποίοι θα παραμείνουν πελάτες για πολλές δεκαετίες. Δεν υπάρχει, άλλωστε, μεγαλύτερο κίνητρο για να δοκιμάσει κά­τι ένας έφηβος από την απαγόρευση που επιβάλλουν οι καθω­σπρέπει ενήλικοι...

Ας μη γελιόμαστε. Η αντικαπνισματική εκστρατεία αποτελεί το μεγαλύτερο εγχείρημα ελέγχου συνειδήσεων στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο πειθαρχημένος άνθρωπος (;) που δεν καπνί­ζει, δεν πίνει, γυμνάζεται τακτικά, προσέχει τη διατροφή του και μπαινοβγαίνει στα ιατρεία για «προληπτική ιατρική» αποτελείτο περίγραμμα του επιθυμητού πολίτη. Γιατί δεν έχει χρόνο να ασχο­ληθεί με οτιδήποτε άλλο εκτός από τον εαυτό του...